Verhaal Frits huisintveld - Almelo er was eens.

Een onbekend turfhaventje in het centrum van Almelo.Op de hoek van de Götte en de Doelengang bevond zich de bakkerij van Nijhuis. En daar rook het altijd zo lekker vooral als het een gezellig avondje was geweest en wij er langs fietsten en de bakker al bezig waren om brood te bakken voor de zaterdag. De winkel van deze bakkerij bevond zich op de hoek van de Doelengang en de Doelenstraat.Wat veel mensen echter niet weten is dat zich in deze omgeving een klein turfhaventje bevond in het begin van de 19e eeuw, dus nog voor de havenkom in het centrum van Almelo rond 1855 werd aangelegd. De situatie zag er in die tijd als volgt uit. De Götte was in die tijd een afwateringsbeek die water van het Kolkje afvoerde richting de Hagengracht. Via de Hagengracht sloot de beek via een bocht aan op de Molenkolk – Stadsgraven (huidige Marktstraat). Verder was de Doelengang in die tijd ook een water evenals een gedeelte van de Doelenstraat. Op de bijgevoegde foto wordt een en ander duidelijk. Het haventje bestond dus uit het gebiedje tussen Götte – Doelengang – Doelenstraat. De turfschippers met hun kleine zompen (bootjes met weinig diepgang) waren veelal afkomstig uit het gebied Vriezenveen – Vroomshoop – Sibculo en voeren via de Loolee de Hagen op om vervolgens via de Kleine Hagen onder de Weteringsbrug in het Kolkje terecht te komen. Vanaf het Kolkje kon men via de Götte dit haventje bereiken. Aangezien vooral in de zomertijd het waterniveau meestal te laag stond om te varen, werden er op diverse plaatsen houten schutten geplaatst, zoals op de hoek van de Götte en de Grotestraat Oude Eind. Indien deze schut gesloten was begon het water in de Götte (en dus ook in het haventje) te stijgen waardoor de vaardiepte vergroot werd en het scheepje in het haventje kon aanleggen en zijn turf kon lossen voor de afnemers in deze omgeving. Uiteraard zijn er van dit haventje geen foto’s. op het schema van Stad Almelo uit die tijd heb ik aangegeven waar zich het haventje bevond.

Foto en informatie uit “Erfgoed op de kaart”

De bovenste foto is gemaakt in jaren 80 van de 19e eeuw (zo’n 130 jaar geleden dus). Het waren vakwerkhuisjes. In opdracht van de graaf zijn deze huisjes in 1889 vervangen door de huisjes op de onderste foto. Deze foto is gemaakt in 1965.
Oorspronkelijk zijn deze woningen in 1889 door de Heren van Almelo gebouwd als stallen voor de paarden. Daarna werden ze verbouwd tot woningen, waarin oudere gepensioneerde werknemers van de graaf konden wonen. De 12 "werkmanshuisjes" waren eigendom van de graaf van Rechteren Limpurg. Het was de gewoonte van de leden van familie die op het Huis Almelo woonden om via deze weg langs de huisjes naar de Grote Kerk te gaan.
In 1967 is besloten dat er in deze huisjes atelierruimte voor kunstenaars zou komen.
Pas in 1967 werd aansluiting op de riolering aangelegd. Tot die tijd maakte men gebruik van een "poepdoos". Dat waren houten tonnetjes, die in kleine houten schuurtjes aan de overzijde van het straatje in de tuin stonden.
In 1969 zijn de woningen door de graaf in erfpacht overgedragen aan de gemeente. Acht huisjes werden twee aan twee samengevoegd. Daarnaast resten er nog 4 kleine ateliers. Ook kwam er aansluiting voor water, gas en licht en werden de schuurtjes afgebroken. Deze vernieuwde Herengracht-ateliers werden in 1972 geopend.
In de loop der jaren oogden de panden erg verwaarloosd. In 1993 probeerde de gemeente de oorspronkelijke doelstelling - atelierruimte voor kunstenaars - weer terug te brengen. Daartoe werden de panden in 1995 opnieuw opgeknapt.

Blok van twaalf WONINGEN (13) dat in 1889 is gebouwd in opdracht van Graaf van Rechteren Limpurg als bejaardenwoningen voor het personeel van het nabijgelegen Huis Almelo. Het blok woningen staat in de nabijheid van de Grote Kerk ten noorden van de gracht die het terrein rond Huis Almelo aan de westzijde afsluit. In verband met de functie van woon-werkruimtes voor kunstenaars zijn de twaalf woningen gedeeltelijk samengevoegd en inwendig sterk gewijzigd.
Omschrijving
Pand van é️é️n bouwlaag op langgerekt rechthoekig grondplan onder een met zwarte bouletpannen gedekt zadeldak. De gevels zijn boven een plint van Bentheimer steen opgetrokken in bruine baksteen. De hoeklisenen zijn opgebouwd uit zandstenen blokken. De voorgevel (Z) is regelmatig ingedeeld met twaalf deuren onder bovenlicht afgewisseld met zesruits schuifvensters. De strekken en de doorlopende sierband ter hoogte van de wisseldorpels zijn gemetseld in gele verblendsteen. In de geveltoppen van de zijgevels (O en W) trekbalken onder de makelaars op de nokken. De segmentbogen boven de zesruits vensters en de laadddeuren in de zijgevels zijn gemetseld in gele verblendsteen, de boogtrommels zijn gevuld met metselmozaïeken van rode en gele baksteen. Op de gevelstenen in deze gevels staat de tekst "Heerengracht 1898". De indeling van de achtergevel (N) verraadt de aanwezigheid van een verdieping aan de achterkant van het gebouw.
Elke woning heeft beganegronds een achterdeur tussen twee vensters en daarboven een groter venster tussen twee kleinere. De dakkapellen in het dakschild aan de voorzijde zijn uitgerust met laaddeuren en hijsbalken.
Waardering
Blok van twaalf woningen van cultuur-, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig belang vanwege:
- de oorspronkelijke functie van bejaardenwoningen voor het personeel van Huis Almelo
- de kenmerkende typologie
- de beeldbepalende situering aan de rand van het grafelijke groen rond huis Almelo en in de nabijheid van de Grote Kerk
- de uitwendige gaafheid

Bentheimer zandstenen poortpijlers

1829 - heden

Deze twee Bentheimer zandstenen poortpijlers momenteel opgesteld aan de noordzijde van de Grote Kerk (nabij de Herengracht) zijn afkomstig van de voormalige 2e begraafplaats aan de Kloosterweg (nu de Kloosterhof).

 Deze poortpijlers fungeerden op de Kloosteresch van 1830 - 1874 als pilaren van de toegangspoort van de toenmalige Algemene Begraafplaats. In 1929 is deze begraafplaats in zijn geheel ontruimd.

Daarna functioneerden de pijlers op dezelfde plek als pilaren van het toegangshek van de Gemeentewerf die aldaar aan de Kloosterweg (nu de Werf) tot in de zestiger jaren was gesitueerd. Beide poortpijlers zijn voorzien van vazen en dragen respectievelijk de inscriptie “RUST 18“ en “PLAATS 29”.

( Erfgoedopdekaart )